کانال تلگرام در باب لجن‌مالی کردن شریعتی توسط مهرنامه
امروز (23 تیر 1396) حجت‌الاسلام دکتر محمد ثقفی، دوست عزیز و هم‌کار ارج‌منداَم، از قم تماس گرفت و از نوشته‌های محمد قوچانی درباره‌ی شریعتی بسیار ابراز تأسّف کرد. او می‌گفت نقد با بی‌انصافی و توهین و یک‌طرفه سخن گفتن و گزینشی بحث کردن فرق دارد. حجت‌الاسلام ثقفی می‌گفت که شریعتی هرگز به‌دنبال حذف روحانیت نبود (همین چند روز پیش بود که در باب همین موضوع با دکتر ثقفی حضوری گفت و گو داشتم و گفته بودم که تز شریعتی در لفظ "اسلام منهای آخوند" است امّا در معنا "اسلام ورای روحانیت" است؛ بحثی که قرار بود در هم‌آیش لغو شده‌ی چهلّمین یادمان شریعتی ارایه کنم). لاجرم از این سوی تلفن به ثقفی عزیز گفتم که مهرنامه مدّتی است رسالت لجن‌مالی کردن روشنفکران دینی و به‌ویژه دکتر علی شریعتی را به‌عهده گرفته است. بنابراین، نباید انتظار دیگری داشت. اما مخاطب اهل ارزیابی است. پس جای نگرانی نیست.
رضا رستمی خزائی ـ سخن گفتن از شریعتی دشوار است. از آن دشوارتر، سخن گفتن از روشنفکرانی است که دیگر متاعشان در بازار امروزین خریداری ندارد! روشنفکرانی مهم به مانند ملکم خان که در واقع پدیدآورنده حیات روشنفکری در ایران بوده‌اند. ولی چگونه می‌شود از روشنفکرانی به مانند شریعتی صحبت کرد ولی از پدیدآورندگان حیات روشنفکری یادی ننمود! شاید یکی از دلایل مؤثر آن، هجمه ی آل احمد به روشنفکری عصر مشروطه است. در واقع اغراق نیست اگر بگوییم بعد از کتاب در خدمت و خیانت روشنفکران، چنان هجمه ای بر علیه میراث روشنفکری ایجاد شده که هنوز بعد از سپری شدن دهه‌ها، گرد و خاک آن نخوابیده است! و در این بین، شریعتی تبدیل به نماد روشنفکری ایرانی شده است. روشنفکری متعهد و مسئولیت‌پذیر که از درد اجتماع و بحران معنا و هویت انسان ایرانی معاصر صحبت می کند.
حسین میرزانیا ـ شماره 52 نشریه مهرنامه منتشر شد و محمد قوچانی از جدیدترین کیفرخواست خود علیه شریعتی رونمایی کرد. پرونده شریعتی در نزد قوچانی و مهرنامه سالهاست که توسط دادستان جناب محمد قوچانی روی میز قرار گرفته است و دوران بازجویی شریعتی گرچه پایانی ندارد (چرا که همچون شکایت‌های زنجیره‌ای که علیه منتقدین و اصلاح طلبان در دو دهه‌ی اخیر صورت گرفته است، شکایت پشت شکایت است که تنظیم می‌شود و به محضر دادگاه تقدیم می‌شود، از این رو پرونده شریعتی و کیفرخواست او را پایانی نیست!). محمد قوچانی بر طبق سیاق سابق دادنامه‌ی مطولی از " دگماتیزم، ملیت ستیزی، حقوق بشر ستیزی، غرب ستیزی، شعور ستیزی، دموکراسی ستیزی، فلسفه ستیزی، آزادی ستیزی، و نفرت پراکنی، دیگر ستیزی، خشونت طلبی، داعشی گری، خلیفه گرایی، و شعارگرایی، منطق ستیزی، طالبانیگری، و... ارائه کرده است.
شهرام محمدلو ـ همانطور که می دانید و همانطور که گفتم آیاتی که آن کس بی کسان و درهم کوبنده ستمگران در تفال آن شهید راه عرفان ، برابری و آزادی رقم زد و تقدیرش را خیر نوشت و سرنوشتش را مبارک، آیات 38 تا41 سوره مبارکه توبه بود ، آیاتی بسیار قابل تامل برای روحی که هوای پریدن دارد و هاجری که قصد هجرت دارد و چراغ راه برای سالکی که لباس رزم را به روح و جانش دوخته است و آماده حرب است ، چرا که او زندگی را عقیده و جهاد می دانست. این مبارزه نستوه ، یار غار محمد و علی و ابوذر ، چگونه می توانست نرود؟ درحالیکه دستور صریح قرآن را برای جهاد، نه از پیامبر بیداری و آگاهی و قدرت، بلکه از قادرفعال متعال گرفته است؟!
ناصر سرانجام پور ـ مطلب زیر چکیده‌ای با عنوان «نظام غیر دولتی تعاون شورائی» با محور کلیدی "عرفان، برابری وآزادی" است که جهت گیری مثبت و منفی انسان در قبال هر یک از این نقاط عطف را نشان می دهد. مفاد بند 1 ذیل از تفسیر پرتوی از قرآن مرحوم طالقانی (بقره 233) نقل می شود:
عباس نعیمی جورشری ـ مقدمتا می توان علی شریعتی را مهمترین روشنفکر دهه پنجاه دانست خاصه اینکه بیشترین تاثیر را بر جامعه و مخاطب عام نهاد. صف بندی موافقان و مخالفان او به ویژه پس از انقلاب نوسان داشته است بااینحال می توان اذعان داشت که حسب تحولات اجتماعی جامعه ایران، از خیل عاشقان او کاسته شد لکن همچنان مطرح و نام آور می باشد. ذیل این مشاهدات می توان پرسش نمود که دستگاه نظری شریعتی -اگرچه ناتمام و متغیر است- متکی به کدام مفاهیم می باشد؟ نگارنده معتقد است مفهوم "نقد" مهمترین مولفه این دستگاه نظری است که علی رغم سیالیت نظرات و آثار مولف، پایدار می ماند.
محمد رضا اسلامى ـ امروز سالگرد درگذشت علی شریعتی بود و امسال نیز چون سالهای قبل ، یادداشت ها و متن هایی در خصوص او ، و البته نقدِ او، منتشر شد. این چندسالِ اخیر، بسامدِ متن هایی که با رویکردِ انتقادی در خصوص شریعتی منتشر می شود زیاد شده است. اینکه گفته می شود شریعتی حرفهایش بیش از محتوا، برانگیزندۀ هیجان بود ، یا اینکه گفته می شود شریعتی تلفیقی از اسلام و سوسیالیزم را در لعابی از کلماتِ شورانگیز به خورد نسل جوان می داد ، و یا ... پرداختن به هریک از این قبیل بحث ها در مجال تلگرام و کوتاه گویی تلگرامی نمی گنجد. اما در این سالگرد از فرصت باید استفاده کرد و شریعتی را از منظرِ چند عدد و رقم به نظاره نشست، که همیشه اعداد سخن می گویند:
حسین میرزانیا
حسین علیپور ـ امروز در همان مسیری حرکت میکنم که شریعتی در سالهای نوجوانی ام مرا در آن مسیر قرار داد. هنوز هم نگاهم به معلمم که انقلاب در من ایجاد کرد نگاهی پر از مهر است ، چرا که او بود که معنای دوست داشتن را به من آموخت.شریعتی برایمان بت نبود اما حقیقتی بود در برابر بت ها و بت پرستان ِ زمان. انتظار را سالها برایمان جمود و رکود معنا کرده بودند اما ایشان انتظار را حرکتی از بودن بسوی شدن ِ انسانها میدانست. اورا نه تقسیم کننده ی جامعه که وصل کننده ی نسل ها میدانم در برابر فصلی که دیگران میساختند.
محمد آقازاده ـ "شریعتی " در تاریخ ما یک معما است ، ناگهان بعد از مرگ تمام جان جوانان و میان سالان به جان آمد را فتح کرد،نوار سخنرانی های آتشین اش چون گنجینه یی کمیاب و گرانبها دست بدست می شد، کتابهایش با جلد سفید در صدها هزار نسخه مخفیانه به فروش می رفت،در شب تاریک مثل ستاره درخشان صبحگاهی نقشه راه را نشان می داد ، او آنقدر زنده نماندتا انقلابی را از نزدیک لمس و لاجرم شاهد پیروری اش باشد که بذرش را در ذهن ها پاشاند ، کم کم و طی دهه ها این ستاره صبحگاهی تلالویش را از دست و تا چندی قبل موضوع جوکها و لطیفه ها شد و این تب هم به مرور سرد شد...
سید محمد موسوی ـ شریعتی در کتاب "هبوط" که جزو آثار چند پهلو و شطح گونه و ادبی صفت و اسرار مدار و فلسفی مدل و هنری و عرفانی اوست ؛ در صفحاتی ۱* از اگزیستانسیالیست نبودن "سارتر" و مارکسیست نبودن "مارکس" و نیهیلیست نبودن "نیچه" و شیعه نبودن "علی" سخن می گوید. که از نظر من جزو شاهکارترین تحلیل های او است ؛ و به سادگی نشان می دهد که "صاحب مکتب ها" خود تا چه حد بالا تر و والا تر از آن مکتب به شکل ائم اش و از پیروان آن مکتب به شکل اخصش می باشند!
علیرضا خورشیدی ـ همانگونه که از عنوان همایش برمی آید، باید در پی آن باشیم که نسبتی میان خودمان و شریعتی برقرار کنیم. این سنتی نیکو است که هر از چندی برشی به میراث فکریمان بزنیم و این میراث گرانبها را در سپهری جدید و با نیازها، دریغ ها و آرزوهای خودمان بسنجیم. اینگونه است که میتوان از متن خوانشهای گوناگون بدست آورد و سنت فکریمان را پویا و بالنده نگه داریم. البته برگزاری چنین همایشهایی باید سازمان مند و مداوم باشد. وگرنه همچون برگزاری مراسم روز دانشجو، مقطعی ، هیجانی و در نتیجه زودگذر و کم اثر خواهد شد. و اما بعد. در این مقاله من با توجه به دغدغه ها و نیازهای امروز و نیز با در نظر گرفتن تغییر گفتمانی زمانه ما با زمانه شریعتی در پی این هستم که بگویم چه نیازی است به شریعتی؟ پاسخ به این پرسش را در چند محور خلاصه میکنم:
ژیلا موحد شریعت پناهی ـ مهمترین بحران های مبتلا به ما امروز ما عبارتند از:۱ - بحران فرهنگی : وصیت معلم شهید مان مبنی بر : بخوان و بخوان و بخوان، تبدیل شده است به : نمی خوانم چون وقت ندارم، نمی خوانم چون کتاب گران است، نمی خوانم چون سانسور وجود دارد و ... و... / متاسفانه این بهانه های رنگارنگ، زخمی کهنه بر پیکر جامعه فرهنگی ما را رفته رفته، تبدیل به دملی چرکین کرده است. نتیجه این بحران٬ " به وجود آمدن نسلی که اکثرا متکی به اطلاعات و ادبیات شفاهی و کم مایه،دور افتاده از گنجینه های ادبی ایران و جهان٬ کم خبر از میراث سیاسی خود و دیگران، کم عبرت از تجربیات خوش و ناخوش تاریخی،اجتماعی و فرهنگی ( گسست فرهنگی و تمدنی )، شده است.
در طول انقلاب یزرگ اسلامی، و در حرکت‌های مهم و تظاهرات تعیین کننده آن زمان، جدای از تصویر امام خمینی (ره) که در همه‌ی راهپیمایی‌ها وجود داشت، عکس 3 تن ازبزرگان میهن نمود چشمگیری داشت؛ استاد مطهری، دکترشریعتی و مصدق. پس از انقلاب نیز آثار نوشتاری و غیر نوشتاری و همچنین آثار مرتبط با این سه تن جزء پرفروش‌ترین کتاب‌های نمایشگاه‌ها و کتابفروشی‌ها و. . بود، اما متاسفانه به مرور و به شکل برنامه ریزی شده، هر اثری که حتی ردی از نام وی را داشت، برچیده شد.
واضح است که شیوه ی رفتاری "پیرو" نمی تواند دلیل متقنی بر چگونگی اندیشه و سلوک "پیشوا" باشد. همانطور که انحطاط و ارتجاع در میان جوامع اسلامی را از نوع "مسلمانی" ها می دانیم و می گوییم "اسلام" ندارد عیبی ... و همانطور که "داعش" را "اسلام" نمی دانیم و قرائت آنها از مذهب را افراط و تعصب و جاهلیت بر می شماریم، در تحلیل مسائل دیگر نیز باید مبنا را بر این چنین استدلالی بگذاریم. اگر بخواهیم مثال و نمونه بیاوریم نمونه بسیار است، چه در جوامع اسلامی، چه در جوامع غربی و شرقی، چه حتی در تمیز دادن پیروان و طرفداران یک فرد یا گروهی از آن فرد و آن گروه، در حالیکه حتی نظر مثبتی به آنها نداریم و سعی می کنیم مسائل را جزء به جزء بررسی کرده تا از دایره ی انصاف خارج نشویم ...
برای من شریعتی نماد اعتراض است و طغیان بر علیه تمام قالب‌های سنتی جامعه که در تار و پود فرهنگ و آیین و باور مردم جامعه اش تنیده شده است و بر تمامی باور و اعمال و تک تک این مردم سیطره پیدا کرده است...او عصیان کرده‌ای است بر علیه هر آنچه که نباید باشد و هست... ابراهیمی که تبر به دست وارد بت خانه تفکر این سرزمین شد و شروع به شکستن بت‌های چند هزار ساله کرد...