میلاد اعظمی مرام
قربان علمی
هدف از این مطالعه تعیین چارچوب معنایی ایدئولوژی و تبیین معنای پروژۀ ایدئولوژیککردن دین از منظر علی شریعتی است. مفروض نخستین این مقاله چنین میباشد که تعریف واحدی از مفهوم ایدئولوژی وجود ندارد و به همین دلیل ابتدا میبایست با روش توصیفی ـ تحلیلی مشخص نمود که متفکر موردنظر چه تعریفی از ایدئولوژی دارد. قدم بعدی واکاوی نسبت ایدئولوژی با دین است. سرانجام، مقدمات لازم برای تبیین معنای و مدلول خود پروژۀ ایدئولوژیککردن دین فراهم میآید. این مقاله در پی آن است تا نشان دهد که ایدئولوژیککردن دین، مطابق برداشت علی شریعتی، به معنای تقلیل دین به ابزاری برای مبارزۀ اجتماعی نیست و این پروژه به قلب ماهیت دین نمیانجامد. به باور شریعتی،ایدئولوژی ده ویژگی دارد و هدف از ایدئولوژیککردن دین ترسیم نظاممند عقاید دینی است. این ترسیم نظاممند یا طرح هندسی مکتب بهدنبال آن است تا «ارکان اعتقادی» را تبیین کند و بدین طریق مبنایی فکری برای «اهداف عملی» آن فراهم سازد.
کلید واژهها: ایدئولوژی، طرح هندسی مکتب، دین سنتی، دین ایدئولوژیک، ایدئولوژیککردن دین.
* آنچه در این بخش درج میشود چکیده مقالات دریافتی سمپوزیوم چهلمین یادمان شریعتی است. مقالات در مسیر داوری توسط هیئت علمی سمپوزیوم است و گزیدهای از آنها در کتاب مجموعه مقالات سمپوزیوم منتشر خواهد شد.