عباس منوچهری
احمد بخشی زاده
این مقاله در چارچوب اندیشه سیاسی به مقوله "مسئولیت انسانی" در اندیشه شریعتی در نسبت با الگوی مناسب توسعه میپردازد. سؤال اصلی این است که چه نسبتی میان الگوی مناسب توسعه و مقوله «مسئولیت انسانی» در اندیشه شریعتی وجود دارد؟ در این راستا توسعهی مورد نظر شریعتی از نوع "اخلاق توسعه" در نظر گرفته شده است؛ چرا که دنیس گولت بهعنوان پایهگذار اخلاق توسعه، معتقد است که اقتصاد باید تابع اهداف فرهنگی باشد. وی در نقد به توسعه، برآن است که توسعه باید به طریقی اتخاذ شود که ساختارهای محلّی و فرهنگی ویران نشود و باید در راستای ایجاد دیدگاهی منسجم دربارهی زندگی خوب انسانی و جامعهای عادلانه در تناسب با فهمی درست در نسبت با طبیعت صورت گیرد. در این زمینه با توجّه به دگرگونیِ ساختارهای فرهنگی و بومی در جهان سوّم، شریعتی در مواجهه با این پدیده و در نقد مدرنیزاسیون به شیوهی غربی، الگویی تحت عنوان عرفان، برابری و آزادی را ارائه میدهد. بر این اساس رویکرد وی نسبت به توسعه، رویکردی اخلاقی و انسانی است که در آن عاملّیت و یا ارادهی انسانی نقش اساسی را ایفا میکند. چرا که از نظر او "احساس فقر " است که میتواند عاملی برای حرکت و نجات از این بحران باشد.
واژگان کلیدی: شریعتی، مسئولیت انسانی، پیشرفت، اخلاق توسعه، عاملیت فرد
* آنچه در این بخش درج میشود چکیده مقالات دریافتی سمپوزیوم چهلمین یادمان شریعتی است. مقالات در مسیر داوری توسط هیئت علمی سمپوزیوم است و گزیدهای از آنها در کتاب مجموعه مقالات سمپوزیوم منتشر خواهد شد.